سأله 1692ـ زکات فطره بر تمام کسانى که قبل از غروب شب عید فطر بالغ و عاقل و غنى باشند واجب است، یعنى باید براى خودش و کسانى که نانخور او هستند، هر نفر به اندازه یک صاع (تقریباً سه کیلو) از آنچه غذاى نوع مردم آن محل است، اعم از گندم و جو یا خرما یا برنج یا ذرّت و مانند اینها به مستحق بدهد و اگر پول یکى از اینها را بدهد کافى است.

مسأله 1693ـ غنى کسى است که مخارج سال خود و عیالاتش را دارد، یا ازطریق کسب و کار به دست مى آورد و اگر کسى چنین نباشد فقیر است، زکات فطره بر او واجب نیست و مى تواند زکات فطره بگیرد.

مسأله 1694ـ انسان باید فطره کسانى را که قبل از غروب شب عید فطر نانخور او حساب مى شوند بدهد، خواه بزرگ باشند یا کوچک، مسلمان باشند یا کافر، واجب النّفقه باشند یا غیر واجب النّفقه، نزد او زندگى کنند یا در جاى دیگر.

مسأله 1695ـ اگر کسى را که نانخور اوست و در شهر دیگر زندگى مى کند وکیل نماید که از مال او فطره خودش را بپردازد، چنانچه اطمینان و وثوق داشته باشد که فطره را مى دهد کافى است.

مسأله 1696ـ میهمانى که پیش از غروب شب عید فطر با رضایت صاحب خانه وارد شده و نانخور او محسوب مى شود (یعنى تصمیم دارد مدّتى نزد او بماند) دادن زکات فطره او نیز واجب است، امّا اگر فقط براى شب عید دعوت شده فطره او بر میزبان واجب نیست و در صورتى که بدون رضایت صاحب خانه باشد نیز بنابر احتیاط واجب فطره او را بدهد، همچنین فطره کسى که انسان را مجبور کرده است که خرجى او را بپردازد.

مسأله 1697ـ اگر پیش از غروب ، بچّه بالغ شود، یا دیوانه عاقل گردد، یا فقیر غنى شود، باید زکات فطره را بدهد، ولى اگر بعد از غروب باشد زکات فطره بر او واجب نیست، هر چند مستحبّ است اگر تا پیش از ظهر روز عید شرایط حاصل شود زکات فطره را بدهد.

مسأله 1698ـ مستحبّ است شخص فقیرى که فقط به اندازه یک صاع (تقریباً سه کیلو) گندم یا مانند آن دارد زکات فطره را بدهد و چنانچه عیالاتى داشته باشد و بخواهد فطره آنها را بپردازد، مى تواند آن یک صاع را به قصد فطره به یکى از آنان بدهد و او هم با همین قصد به دیگرى مى دهد، تا نفر آخر و بهتر است بعداً آن را به کسى بدهند که از خودشان نباشد و اگر یکى از آنها صغیر است ولىّ او به جاى او بگیرد و بعد به شخص دیگرى دهد.

مسأله 1699ـ هرگاه بعد از غروب شب عید فطر بچّه دار شود، یا کسى نانخور او گردد مستحبّ است فطره او را بپردازد، ولى واجب نیست.

مسأله 1700ـ اگر انسان نانخور کسى باشد، ولى قبل از غروب نانخور دیگرى شود، زکات فطره او بر عهده شخص دوم است، مثل این که دختر پیش از غروب به خانه شوهر رود که شوهرش باید فطره او را بدهد.

مسأله 1701ـ اگر زکات فطره انسان بر دیگرى واجب باشد، بر خود او واجب نیست، ولى اگر کسى که بر او واجب است نپردازد احتیاط واجب آن است که اگر مى تواند خودش بدهد.

مسأله 1702ـ هرگاه فطره انسان بر دیگرى واجب باشد اگر خودش آن را بپردازد از او ساقط نمى شود، مگر این که با اذن و اجازه طرف باشد.

مسأله 1703ـ زنى که شوهرش مخارج او را نمى دهد و نانخور دیگرى است فطره اش بر عهده کسى است که نانخور او مى باشد و اگر زن غنى است و از مال خود خرج مى کند باید شخصاً فطره را بدهد.

مسأله 1704ـ کسى که سیّد است نمى تواند زکات فطره از غیر سیّد بگیرد.

مسأله 1705ـ طفل شیر خوارى که از مادر یا دایه شیر مى خورد، فطره او بر کسى است که مخارج مادر یا دایه را مى پردازد و اگر از اموال خود آن طفل خرجش را بردارند فطره او بر کسى واجب نیست، نه بر خودش و نه بر دیگرى.

مسأله 1706ـ هرگاه کسى مخارج عیالاتش را از مال حرام بدهد واجب است فطره آنها را از مال حلال بدهد.

مسأله 1707ـ هرگاه انسان کسى را اجیر کند و شرط نماید که مخارج او را نیز بدهد (مانند خدمتکار) باید فطره او را هم بدهد، ولى در مورد کارگرانى که مخارج آنها بر عهده صاحب کار است و این مخارج جزئى از مزد آنها محسوب مى شود، فطره آنها بر صاحب کار واجب نیست، همچنین در میهمانخانه ها و مانند آن،که معمول است کارکنان غذاى خود را در همان جا مى خورند و این در حقیقت جزء حقوق آنها محسوب مى شود، فطره آنها بر خودشان است، نه بر صاحب کار.

مسأله 1708ـ مخارج سربازها در سربازخانه ها یا میدان جنگ بر عهده دولت است، ولى فطره آنها بر دولت واجب نیست و اگر شرایط در خودشان جمع است باید زکات فطره خود را بدهند.

مسأله 1709ـ هرگاه کسى بعد از غروب روز آخر ماه از دنیا برود، باید فطره او و عیالاتش را از مالش بدهند، ولى اگر پیش از غروب بمیرد واجب نیست و در صورتى که عیالاتش داراى شرایط وجوب فطره هستند خودشان باید زکات فطره را بپردازند.

مصرف زکات فطره (مسئله 1710 تا 1711)

مسأله 1710ـ زکات فطره را بنابر احتیاط واجب باید فقط به فقرا و مساکین بدهند مشروط بر این که مسلمان و شیعه دوازده امامى باشند و به اطفال شیعه که نیازمند هستند نیز مى توان فطره داد، خواه به مصرف آنها برسانند یا از طریق ولىّ طفل به آنها تملیک کنند.

مسأله 1711ـ فقیرى که فطره مى گیرد لازم نیست عادل باشد، ولى احتیاط واجب آن است که به شرابخوار و کسى که آشکارا معصیت کبیره مى کند فطره ندهند و همچنین به کسانى که فطره را در معصیت خداوند مصرف مى کنند.